Нарожная Валентина Дмитриевна
НАРОЖНАЯ ВАЛЕНТИНА ДМИТРИЕВНА
филология ғылымдарының докторы, доцент
Нарожная Валентина Дмитриевна 1953 жылы 26 маусымда Оңтүстік Қазақстан облысы, Шымкент қаласында дүниеге келген. 1974 жылы Шымкент педагогикалық институтын орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі мамандығы бойынша үздік бітірді. Еңбек жолын 1974 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы Бөген ауданындағы «Спутник» атындағы орта мектепте орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі болып бастаған.
1975 жылы Шымкент педагогикалық институтының орыс тілі кафедрасына оқытушы болып жұмысқа қабылданды. 1996 жылдан бастап К.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университетінің орыс тілі кафедрасының доценті қызметін атқарған. Кейіннен ХҚТУ Академиялық инновациялық университет болып қайта құрылған. 2011 жылдың қыркүйегінен – тіл білімі кафедрасының доценті, 2020 жылдың маусымынан қазіргі уақытқа дейін Өзбекәлі Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университетінің орыс тілі мен әдебиеті кафедрасының профессоры қызметінде.
1992 жылы М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінде «Біртекті емес мәдени ортадағы сөйлеу этикетінің трансформациясының формалары» тақырыбында кандидаттық диссертациясын қорғады. 1996 жылы тіл білімі кафедрасының доценті ғылыми атағын алды. 2010 жылдың 30 қазанында Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университетінің Д 14.61.27 диссертациялық кеңесінде 02.10.19 – тіл теориясы мамандығы бойынша «Невербалды коммуникация этномәдени феномен ретінде (теориялық және эксперименттік зерттеу)» тақырыбында докторлық диссертациясын қорғады.
В.Д.Нарожнаяның ғылыми мүдделер шеңбері вербалды емес коммуникация теориясының жалпы теориялық және лингводидактикалық проблемаларымен, мәдениетаралық қарым-қатынас, ұлттық тілдік сана, орыс тілінің диахрониясы проблемаларымен, сондай-ақ жалпы және қолданбалы тіл білімі - психолингвистика, этнолингвистиканың өзекті мәселелерімен сипатталған.
Ол «Тілдесудің вербальды емес құралдары: мәдениетаралық коммуникация аспектілері», «Вербальды емес коммуникацияның ментальді таңбаланған тұжырымдамалары» атты екі монография, 400-ден астам оқу және оқу-әдістемелік құралдар, Қазақстан Республикасы мен алыс және жақын шет елдерде (Ресей, Қырғызстан, Украина, Англия, Польша, Венгрия, Болгария және т.б.) ғылыми-теориялық және ғылыми-практикалық конференциялар жинақтарында 300 ғылыми мақала жариялады. Шымкент қаласының және Түркістан облысының мектептерінде орыс тілі мен әдебиеті мұғалімдерімен жұмыс жөніндегі үйлестіруші ретінде орыс тілі мен әдебиетін оқытудың өзекті мәселелеріне, орыс және қазақ ақындары мен жазушыларының, қоғам қайраткерлерінің мерейтойлық даталарына арналған бірқатар ғылыми-әдістемелік семинарларды ұйымдастыруға және өткізуге қатысты. В.Д. Нарожнаяның оқытушылық және русистика саласындағы ғылыми жұмысының жалпы өтілі 50 жылды құрайды. Ол Қазақстан Республикасының «ҚАЗПРЯЛ» орыс тілі мен әдебиеті оқытушылары қоғамдық бірлестігі кеңесінің мүшесі, «Ресейлік ЖОО түлектері» қазақстандық қоғамдық бірлестігінің мүшесі, «Дәуір және тұлға» ғылыми-ағартушылық жобасы командасының мүшесі, М.Д.Шаповаленко атындағы Халықаралық Мариин академиясының академигі (Мәскеу қ.), Этномәдени славян орталығының басқарма мүшесі (Шымкент қ.).
Жоғары білікті мамандарды даярлаудағы қызметі, ғылыми-зерттеу жұмысындағы жоғары жетістіктері, көп жылғы жемісті кәсіби еңбегі мен белсенді қоғамдық қызметі үшін Валентина Дмитриевна «Қазақстан Республикасының білім беру ісінің үздігі» төсбелгісімен (Астана, 2011 ж.), «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық институтының 80 жылдығы» медалімен (2017), орыс тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің халықаралық қауымдастығының (МАПРЯЛ) «Орыс тілін таратудағы зор еңбегі үшін» А.С. Пушкин төсбелгісімен (Санкт-Петербург, 2018 ж.), «Жылдың үздік ұстазы» төсбелгісімен (Астана, 2019 ж.), Орыс тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің Халықаралық ғалымдар, педагогтар және мамандар қауымдастығының М.В. Ломоносов атындағы медалімен (Мәскеу, 2020 ж.), Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің «Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісімен (2023), Қазақстан халқы Ассамблеясының «Ізгілік, рухани келісім, достық пен ұлтаралық бірлікті нығайтудағы гуманистік мұраттарына сіңірген жоғары қызметі үшін» Алғыс хатымен (Астана, 2020 ж.), білім және ғылым саласындағы адал еңбегі мен жетістіктері үшін Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Құрмет грамотасымен (2022 ж. желтоқсан) марапатталған.
Валентина Дмитриевна Нарожная өзінің кәсіби шеберлігін үнемі жетілдіріп отырады, ғылыми және әдістемелік деңгейін арттырады, Шымкент қаласы мен Түркістан облысының мұғалімдерімен жұмыс тәжірибесімен бөліседі, кафедраның қоғамдық өміріне белсенді қатысады, әріптестері, магистранттары мен студенттері арасында беделді.